Είναι πλέον εμφανές σε όλους πως η χώρα περνά σε μια άλλη φάση της κρίσης. Αυτό δεν σημαίνει επ’ ουδενί ξεπέρασμά της και μετάβαση σε μια νέα κανονικότητα. Οι συνθήκες έκτακτης ανάγκης είναι ακόμη ορατές, όμως κανείς από την άλλη δεν μπορεί να αγνοήσει ορισμένα σημάδια σταθεροποίησης.Η σταθεροποίηση αυτή έχει περισσότερο να κάνει με την άρση της γενικευμένης αβεβαιότητας σχετικά με βασικές παραμέτρους της ελληνικής υπόθεσης. Φαίνεται πως η χώρα μάλλον έχει αποφύγει οριστικά τον κίνδυνο άτακτης χρεοκοπίας, έχει αποφύγει τον κίνδυνο εξόδου από το ευρώ και έχει συνδεθεί με το κοινό μέλλον της ευρωζώνης. Αν αυτό το μέλλον είναι ευοίωνο ή όχι δεν το γνωρίζει κανείς, σημαντικό είναι όμως ότι η χώρα από εξαίρεση και παράδειγμα προς αποφυγήν έχει ξαναμπεί στο ίδιο βαγόνι με τις υπόλοιπες. Την ίδια στιγμή μάλιστα που τα προβλήματα αρχίζουν να αγγίζουν και χώρες του Βορρά, πέραν των νότιων, γίνεται εμφανές πως υπάρχει και δομικό πρόβλημα στη λειτουργία της ευρωζώνης. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι εθνικές παθογένειες, οι καθυστερήσεις και οι υστερήσεις στο εσωτερικό πεδίο έχουν εξαλειφθεί ή ότι δεν επηρεάζουν συνολικά την πορεία της χώρας. Το αντίθετο θα έλεγε κανείς. Όσο όμως οι εξωτερικοί καταναγκασμοί θα περιορίζονται ή θα αφορούν τα μακροσκοπικά μεγέθη, τόσο οι επιλογές εντός της χώρας θα αποκτούν μεγαλύτερη βαρύτητα.
Αν δεχθούμε αυτόν τον συλλογισμό, αποκτά ενδιαφέρον η πολιτική σε όλα τα επίπεδα, καθώς τόσο οι πολιτικές επιλογές σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο όμως και οι εθνικές θα καθορίσουν αποφασιστικά το άμεσο μέλλον. Η λογική προστάζει κάποια αλλαγή πλεύσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς οι πολιτικές μονόπλευρης λιτότητας φαίνεται να προσκρούουν στην πραγματικότητα που εν μέρει αυτές δημιούργησαν. Από την άλλη, αποκτά νόημα και ενδιαφέρον ξανά η εγχώρια πολιτική αντιπαράθεση, καθώς όλοι πλέον είναι υποχρεωμένοι να τοποθετηθούν επί της ουσίας, με προγραμματικό ρεαλιστικό λόγο. Η αντίθεση «μνημόνιο - αντιμνημόνιο» φαίνεται να εξαντλεί τη δυναμική της, γεγονός που θα αναγκάσει τα κόμματα να στραφούν στο περιεχόμενο και όχι μόνο στη σύγκρουση και την περιφερειακή -κενή περιεχομένου- πόλωση.
Και η εθνική ατζέντα είναι μεγάλη - υπάρχει πληθώρα ζητημάτων που βρίσκονται σε εκκρεμότητα. Γιατί μπορεί μεν να επήλθε μια σταθεροποίηση, αυτή όμως βασίστηκε κυρίως σε δημοσιονομικά μέτρα παρά σε μεταρρυθμίσεις και αλλαγές σε κρίσιμους τομείς. Αυτό μάλιστα το χαρακτηριστικό έχει επισημανθεί πολλάκις και αφορά σχεδόν στη συνολική (μη) εφαρμογή του προγράμματος εδώ και τρία περίπου χρόνια.
Ας είμαστε όμως αισιόδοξοι πως κάποιες από τις πράγματι μεγάλες και φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις θα λάβουν χώρα, όχι ως προαπαιτούμενα καταβολής κάποιας δόσης αλλά ως συνειδητές επιλογές του εγχώριου πολιτικού συστήματος.Χαρακτηριστικά αναφέρω τρεις μεγάλες αλλαγές-μεταρρυθμίσεις που είτε βρίσκονται σε εξέλιξη είτε θα ξεκινήσουν. Πρώτη η διοικητική μεταρρύθμιση, που παρά τις όποιες καθυστερήσεις φαίνεται να έχει προχωρήσει. Δεύτερη η φορολογική μεταρρύθμιση, που αναμένεται, και τρίτη (όχι μεταρρύθμιση) η αλλαγή αναπτυξιακού μοντέλου.
Σε ό,τι αφορά την αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου, προσωπικά εκτιμώ πως δεν έχουμε διανύσει αρκετό δρόμο, καθώς δεν φαίνεται να μεταβλήθηκαν σοβαρά οι αντιλήψεις περί της ανάπτυξης. Βασικές παραδοχές του παλιού μοντέλου παραμένουν ριζωμένες, παρά την αμείλικτη πραγματικότητα κατάρρευσής του ή την ανάγκη μεγάλων χρηματικών ποσών για την ομαλή αναπαραγωγή του, χαρακτηριστικά που το καθιστούν μη ρεαλιστική επιλογή πλέον.Ίσως όμως αυτό να είναι το πεδίο διαφοροποίησης στη μεταμνημονιακή Ελλάδα. Το πεδίο όπου θα αποδειχθεί και θα κριθεί η προγραμματική πρόταση κάθε κομματικής δύναμης σε συνδυασμό βέβαια με την αντίληψη για την κοινωνική πολιτική.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου