ΠΑ.ΣΟ.Κ - και τώρα τι;

Ίσως η περίοδος δεν είναι η καταλληλότερη για την συζήτηση τέτοιων θεμάτων, αλλά το θέμα είναι αρκετά σοβαρό. Οι εξελίξεις στο ΠΑ.ΣΟ.Κ είναι μια κρίσιμη παράμετρος των συνολικότερων δεδομένων που θα διαμορφωθούν και συμπυκνώνονται όλες στο ζήτημα της ηγεσίας. Βέβαια το ζήτημα της ηγεσίας θα είναι κρίσιμο για τον τόπο αν πραγματικά η λύση του προκύψει μέσα από πολιτικές διαδικασίες και όχι μόνο από μηχανιστικές και οργανωτικές συγκρούσεις.

Ένα βασικό και θεμελιώδες χαρακτηριστικό αυτών των εξελίξεων είναι πως θα λάβουν χώρα σε ένα τοπίο ριζικά διαφορετικό και προσωπικά δεν είμαι σίγουρος πως οι βασικοί παίκτες-διεκδικητές και τα επιτελεία τους το έχουν αντιληφθεί αυτό σε μεγάλο βάθος. Οι εσωκομματικές διαδικασίες στο ΠΑ.ΣΟ.Κ λάμβαναν χώρα όταν το τελευταίο είχε μία αδιαμφισβήτητη κεντρικότητα στο πολιτικό σύστημα της Μεταπολίτευσης με αποτέλεσμα το διακύβευμα να είναι πολύ μεγάλο. Ο νικητής στις εσωκομματικές διαδικασίες ήξερε ότι θα γινόταν πρωθυπουργός, άμεσα ή αργότερα δεν είχε σημασία. Αυτό ήταν αντιληπτό στους πάντες και έτσι η βαρύτητα μοιραία έπεφτε στον αποτελεσματικό προεκλογικό εσωκομματικό αγώνα με όρους όμως όχι πολιτικούς και ιδεολογικούς αλλά μηχανιστικούς και οργανωτικούς. 

Η ιδεολογική και πολιτική συζήτηση λάμβανε μεν χώρα αλλά ήταν δευτερεύουσας σημασίας. Σε αυτό συνέτεινε και ο αρχηγικός χαρακτήρας του κόμματος με αποτέλεσμα οι ιδέες του υποψηφίου προέδρου ( όταν αυτές υπήρχαν και ήταν διακριτές και δομημένες) να αποτελούν την πολιτικοϊδεολογική πλατφόρμα του κόμματος μετά την επικράτησή του. Αυτό όμως δεν μπορεί επ' ουδενί να ονομαστεί εσωκομματική πολιτική διαδικασία. Δεν διασφάλιζε ούτε το ελάχιστο, δηλαδή την όσμωση των αρχηγικών ιδεών με τις απόψεις των μελών και των ψηφοφόρων. Δεν διασφάλιζε την κατανόηση θέσεων και απόψεων, πόσο δε μάλλον την αποδοχή και την πολλαπλασιαστική εξάπλωση. 

Θα αναρωτηθεί παρενθετικά κανείς αν είναι δυνατόν τώρα να καταπιαστεί ένα κόμμα εξουσίας να πείσει, να διαπαιδαγωγήσει τα μέλη και τα στελέχη του, να τα επιμορφώσει, να αναπτύξει και να οργανώσει συντεταγμένο διάλογο και τέλος να διαμορφώσει ένα συνεκτικό πολιτικό και ιδεολογικό πρόταγμα και ακολούθως ένα ρεαλιστικό συνεκτικό πρόγραμμα εξουσίας. Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Οφείλει να το κάνει. 

Τα δεδομένα όμως σήμερα είναι εντελώς διαφορετικά από τα ανωτέρω. Πιθανά η θέση του προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ να είναι σε 2 χρόνια από σήμερα ένα αδειανό πουκάμισο. Ίσως και νωρίτερα. Για να αποφευχθεί μια τέτοια εξέλιξη θα πρέπει να αλλάξει και ο τρόπος ανάδειξης της ηγεσίας. Δεν αναφέρομαι στην διαδικασία - αν θα είναι ανοιχτή διαδικασία ή μόνο εγγεγραμμένων μελών ή συνεδρίου. Αναφέρομαι στο πολιτικό και ιδεολογικό σκέλος.

Εξηγούμαι. Θα ήθελα προσωπικά, εφόσον τεθεί θέμα ηγεσίας στο ΠΑ.ΣΟ.Κ, όποιος φιλοδοξεί να ηγηθεί του κόμματος να ενεργήσει διαφορετικά. Πέραν των συμμαχιών, των συμφωνιών των τακτικισμών να μπει στον κόπο και να παρουσιάσει μια ολοκληρωμένη πρόταση. Η πρόταση αυτή να έχει ιδεολογικό πρόσημο, να έχει δομή, συγκρότηση, να μετουσιώνεται σε προγραμματικό λόγο. Να προέρχεται από μια ανάλυση όλων των δεδομένων, των εθνικών και των παγκόσμιων. Να έχει λάβει υπόψιν της τις εμπειρίες από το κυβερνητικό παρελθόν του κόμματος. Να γνωρίζει τις αστοχίες, τις ιστορικά λανθασμένες επιλογές. Θέλω η πρόταση αυτή να είναι οικονομικά ρεαλιστική. Το μνημόνιο και η ακολουθούμενη πολιτική περιγράφει χονδρικά τα νούμερα και τους αριθμούς με τους οποίους θα ζήσουμε τα επόμενα χρόνια. Άρα οι επιλογές είναι συγκεκριμένες και ουχί γενικές. 

1. Παρουσιάζει μια πρόταση που δέχεται την πραγματικότητα και σχεδιάζει βάσει αυτής.
2. Παρουσιάζει μια πρόταση που δέχεται την πραγματικότητα και προσπαθεί να την ξεπεράσει θετικά και δημιουργικά, ανατρέποντάς την στην πράξη με καινοτομίες και δημιουργικό τρόπο.
3. Παρουσιάζει μια πρόταση που απορρίπτει την ακολουθούμενη πολιτική και επεξηγεί τον άλλο διαφορετικό δρόμο με ρεαλισμό και επιχειρήματα που θα εξουδετερώνουν τους εμφανείς κινδύνους που προκύπτουν.

Η περίοδος είναι οριακή. Η χώρα βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού, έχει χρεοκοπήσει επί της ουσίας. Δεν γίνεται αυτό ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ να μην επιφέρει αλλαγές σε όλους τους τομείς, στο πολιτικό σύστημα και στα κόμματα. Και μια κορυφαία κομματική διαδικασία είναι η ανάδειξη προέδρου.

Σημαντικό χαρακτηριστικό είναι πως σήμερα επειδή ακριβώς βρισκόμαστε σε μια τέτοια συγκυρία η πεπατημένη δεν μπορεί να φέρει την επιτυχία σε όποιον επικρατήσει με τον παλιό τρόπο. Επίσης οι φερόμενοι ως ενδιαφερόμενοι για την θέση του προέδρου του ΠΑ.ΣΟ.Κ στερούνται κάποιων χαρακτηριστικών που θα έσπρωχναν την διαδικασία.

Μετά τον ιδρυτή Ανδρέα Παπανδρέου πρόεδρος έγινε ο Κώστας Σημίτης. Είχε μια διακριτή πολιτική θέση εντός του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Εξέφρασε μια διαφορετική προοπτική για την κεντροαριστερά, την οικονομία, την Ευρώπη, συγκρούστηκε, εργάστηκε μεθοδικά και στο συνέδριο του 1996 επικράτησε αφού είχε επικρατήσει στην Κ.Ο. Επικράτησε δίνοντας βάση σε οργανωτική και μηχανιστική δουλειά αλλά ήταν φορέας μια ιδεολογικοπολιτικής πλατφόρμας αρκετά χρόνια πιο πριν. Εκσυγχρονισμός.

Ο Γιώργος Παπανδρέου αναδείχθηκε με διαφορετικό τρόπο, αλλάζοντας την διαδικασία ανάδειξης προέδρου ( διαδικασία που επεκτάθηκε αργότερα και εντός/εκτός Ελλάδας) και ( κυρίως μετά τις εκλογές του 2004) έγινε φορέας νέων ιδεών και μιας διάθεσης μεγάλων αλλαγών. Επειδή εκτιμώ ότι αυτή η ατζέντα δεν οργανώθηκε σωστά μετέπειτα - δεν είχε σαφή απτά αποτελέσματα - αλλά αυτό δεν είναι της στιγμής. Το έχω περιγράψει κάπως βιαστικά ΕΔΩ. Παρόλα αυτά είχε ένα στίγμα και μια προδιάθεση. 

Σήμερα όμως δεν υπάρχει καμία εικόνα ή για να είμαστε πio δίκαιοι η εικόνα που υπάρχει για τους επίδοξους προέδρους του ΠΑ.ΣΟ.Κ δεν είναι αρκετή. Έχουμε μόνο ενδείξεις, προθέσεις, χαλαρή αρθρογραφία και μέχρι εκεί. Και αυτή τη φορά το διακύβευμα δεν είναι κομματικό αλλά εθνικό.