Ενα άλλο μοντέλο ανάπτυξης

Το παρόν δημοσιεύτηκε στην ενημερωτική ιστοσελίδα KilkisToday.gr

Λίγο πολύ όλοι οι Έλληνες έχουμε αποδεχτεί πως πρέπει να δημιουργήσουμε και να εφαρμόσουμε ένα άλλο μοντέλο ανάπτυξης. Το υποστηρίζουν πλέον όλοι ανεξαιρέτως. Οικονομολόγοι, πολιτικοί, γραφειοκράτες, επιχειρηματίες αλλά και εργαζόμενοι. Βέβαια ελοχεύει ο κίνδυνος να μείνουμε σε μια επίπλαστη συμφωνία προθέσεων και στόχων και να μην προχωρήσουμε ποτέ παρακάτω.

Το βασικό γεγονός που αλλάζει άρδην το τοπίο, είναι η απόσυρση του κράτους. Απόσυρση πολυεπίπεδη, βίαιη, προβληματική αλλά μάλλον αναγκαστική. Απόσυρση που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, σχεδόν σε ιστορικούς λόγους αλλά και σε οικονομικά δεδομένα. Από μόνο του αυτό είναι ένα γεγονός που ανατρέπει το σκηνικό, παγιώνει μια δύσκολη κατάσταση και μας εισάγει σε μια νέα εποχή με διαφορετικά χαρακτηριστικά.

Στο σημείο αυτό υπάρχει αρκετός χώρος ανάπτυξης μιας κουβέντας για το αν αυτή η μεταβολή έπρεπε να λάβει χώρα υπό ομαλές συνθήκες, υπό συνθήκες ανάπτυξης και όχι ύφεσης, υπό συνθήκες παγκόσμιας οικονομικής σταθερότητας και όχι κρίσης. Η αυτονόητη απάντηση είναι ναι. Έπρεπε. Το γιατί δεν έγινε μπορεί να το αξιολογήσει ο καθένας, ιεραρχώντας βάσει των δικών του κριτηρίων και συνεπακόλουθα αποδίδοντας τις ευθύνες με υποκειμενικό επιμερισμό.

Αλλά ακόμη και αυτό να γίνει, που είναι πολύ σημαντικό και είναι ίσως το πρώτο βήμα εξόδου από την κρίση, δεν σημαίνει ότι βρισκόμαστε στην έξοδο. Πρέπει να γίνουν τόσα πολλά σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, που ακόμα και αν τα γνωρίζαμε λεπτομερώς θα δυσκολευόμασταν να τα εφαρμόσουμε. Πόσο μάλλον που προχωράμε ψηλαφητά.

Το υπάρχον μοντέλο ανάπτυξης θα το χαρακτηρίζαμε κρατικιστικό. Σε αδρές γραμμές. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Κακός ήταν ο τρόπος διαχείρισής του. Τα λάθη, πέρα από την κατασπατάληση και τον πλουτισμό, έγιναν και σε κεντρικό επίπεδο. Πόροι στήριξαν νομοτελειακά φθίνοντες τομείς και παραγωγικές δομές, οι οποίες τελικά εξαφανίστηκαν ( ή μετακόμισαν σε γειτονικές χώρες όπως συνέβη και στο νομό Κιλκίς) και έτσι χάσαμε και τους πόρους, και τις παραγωγικές δομές – που θα χάνονταν και τις θέσεις εργασίας που αυτές εξασφάλιζαν. Βέβαια χάθηκε και χρόνος προσαρμογής και δυνατότητα στήριξης άλλων τομέων δυναμικών. Εγκλωβιστήκαμε λοιπόν σαν κοινωνία, σαν διοίκηση και σαν πολιτικό σύστημα σε μία προσπάθεια να αποτρέψουμε αυτό που δεν αποτρέπονταν. Ζωές ανθρώπων δυσκόλεψαν, πόροι κρατικοί και ευρωπαϊκοί χάθηκαν και ολόκληρες περιοχές υπέστησαν καθίζηση μόλις επήλθε το μοιραίο. Πρώτα το κατάλαβε η περιφέρεια αυτό – τα αστικά κέντρα το καταλαβαίνουν σήμερα.

Και γίνεται σήμερα αντιληπτό το φαινόμενο διότι σήμερα καλούμαστε όλοι να κινηθούμε προς διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες που θα ευνοούν το εμπορικό ισοζύγιο. Θα φέρνουν χρήμα από έξω- μέσα ή τουλάχιστον θα καλύπτουν μεγάλο μέρος της μειούμενης εσωτερικής ζήτησης. Είναι όμως δύσκολο αυτό να γίνει μέσα σε 2-3 χρόνια.

Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός πως όλη η δομή του νεοελληνικού κράτους, άρα και της παραγωγής, μιας και ειναι συνδεδεμένα – ήταν προσανατολισμένη προς την εσωτερική αγορά. Ήταν εσωστρεφής. Σε συνδιασμό με την εύκολη πρόσβαση σε δισεκατομμύρια ευρώ λόγω χαμηλών επιτοκίων που αναχρηματοδοτούσαν το χρέος και στήριζαν την αυξημένη εσωτερική κατανάλωση, διαμορφώθηκε μια τέτοια εικόνα και κατάσταση. Κατάσταση που σήμερα επουδενί δεν είναι βιώσιμη.

Τι κάνουμε σήμερα; Σήμερα πρώτον θα πρέπει να παραδεχούμε πως δεν μπορούμε να ξαναεπιστρέψουμε στην προ του 2009 κατάσταση. Είναι δύσκολο να το δεχτούμε σαν κοινωνία. Είναι δύσκολο όχι μόνο στο νοητικό πεδίο αλλά και στο πραγματικό – είναι όμως απαραίτητο. Δεύτερον, κατά την άποψη μου, πρέπει να στηρίξουμε τις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες όταν αυτές γίνονται, από όποιον και αν γίνουν. Πέρα από κόμματα και πρόσωπα, όλοι αντιλαμβάνονται πως τα πράγματα πρέπει να αλλάξουν. Να στηρίξουμε όχι τις οριζόντιες περικοπές εισοδημάτων και τις εκτακτες φορολογίες, αλλά να καταλάβουμε πως αυτές επιβάλλονται επειδή δεν προχωράνε οι μεταρρυθμίσεις. Τρίτον να επιχειρήσουμε. Να απεγκλωβιστούμε απο την υπαλληλία που είναι κατάλειπο της μετεμφυλιακής Ελλάδας. Να αναδείξουμε – εάν έχουμε – ένα πνεύμα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας που δεν είναι μακριά από την ιδιοσυγκρασία του Έλληνα. Τέταρτον να προσαρμοστούμε στη νέα ζωή και να απαλλαγούμε από προκαταλήψεις και ιδεοληψίες που περνούσαν από γενιά σε γενιά. Από την άλλη να διαμαρτυρηθούμε, να διαδηλώσουμε για τις αδικίες, τις αστοχίες, να οργανωθούμε. Να επαναφέρουμε το συλλογικό έναντι του ατομικού. Υπάρχει συλλογικό και πλάι στο δημόσιο και κρατικό. Να διαφυλάξουμε και να απαιτήσουμε κοινωνικό κράτος, παιδεία, υγεία, υποδομές. Εν ολίγοις να κρατήσουμε ό,τι πρέπει και να πετάξουμε αυτά που μας κράτησαν πίσω.