Επειγόντως κοινωνική συμμαχία

Βαδίζοντας προς τις εκλογές, με τα αποτελέσματα της οικονομικής πολιτικής να γίνονται ολοένα και πιο εμφανή στο κοινωνικό πεδίο, δημιουργείται ένα μείζον ερώτημα για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί. Ερώτημα που για να απαντηθεί απαιτεί πολλές σκέψεις, πολλές δράσεις, καλή ανάλυση και αποφασιστικότητα. Αν και δεν είμαι απόλυτα σίγουρος για το μίγμα βολονταρισμού και σχεδίου που χρειάζεται η συνταγή της απάντησης, σίγουρα εκτιμώ πως χρειάζεται περισσότερο σχέδιο - μιας και οι βολονταρισμοί δυστυχώς εξαντλούνται γρήγορα.

Η μετάβαση από το μεταπολιτευτικό κοινωνικό και οικονομικό μοντέλο που λαμβάνει χώρα στην Ελλάδα είναι βίαιη. Σχεδόν πρωτοφανής, αν πιστέψουμε όσους διαδίδουν πως δεν υπάρχει προηγούμενο για τέτοιας έκτασης και έντασης αναδιάρθρωση των δομών. Μέσα λοιπόν σε αυτή την πραγματικότητα ποιες είναι αυτές οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που θα σηκώσουν το βάρος της αναδιάταξης της χώρας; Ποιος βλέπει στις ασκούμενες πολιτικές το μέλλον του λαμπρό και ελπιδοφόρο; Το σχέδιο ζωής τίνος βαδίζει ικανοποιητικά; Ποια κοινωνική τάξη διαβλέπει ευκαιρίες στο μοντέλο που έρχεται να αντικαταστήσει το μεταπολιτευτικό;

Ανήκοντας προσωπικά στην κάτω μεσαία τάξη που το μεταπολιτευτικό μοντέλο ευνόησε, μπορώ να διαβεβαιώσω για το εξής. Κανένας της τάξης μου- ακόμη και λίγο πάνω από μένα – και σίγουρα όσοι είναι κάτω από μένα, δεν βλέπουν το μέλλον με αισιοδοξία. Ίσως το βλέπει μια ανώτερη τάξη κεφαλαιούχων, οι οποίοι μετά το πέρας των αλλαγών θα μπορούν να δράσουν επιχειρηματικά με πιο ευνοϊκούς για αυτούς όρους. Ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις,  απουσία συλλογικών συμβάσεων, απελευθέρωση απολύσεων κ.ο.κ. Αυτοί ναι. Αυτοί μπορεί να αισιοδοξούν.

Προσοχή !!! Δεν ανήκω ούτε τοποθετούμαι εκκινώντας από κομμουνιστικογενείς θέσεις και απόψεις, ούτε αυτοχαρακτηρίζομαι υπέρ-αριστερός. Δεν θεωρώ a priori κάθε μεταρρύθμιση κακή. Θέλω εξορθολογισμό του κράτους. Θέλω φιλελεύθερες δόσεις στην οικονομία για να πάρει μπρος. Δεν είμαι δογματικός. Αναγνωρίζω υπερβολές στο μεταπολιτευτικό μοντέλο, αστοχίες και μεγάλες σπατάλες. Το διευκρινίζω γιατί όποιος σήμερα χρησιμοποιήσει τις κακές λεξούλες « συλλογική σύμβαση, κράτος πρόνοιας» κ.α κινδυνεύει να χαρακτηριστεί από τους ταλιμπάν του ΣΚΑΙ, της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ και του κακού συναπαντήματος ως συνοδοιπόρος του ΠΑΜΕ. Ε όχι. Δεν είναι έτσι. Νομίζω πως όσοι αυτοπροσδιοριζόμαστε ως κεντροαριστεροί, σοσιαλιστές ή σοσιαλδημοκράτες πρέπει να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας. Το δίλημμα έτσι όπως τίθεται – δεν μας ευνοεί. Στο άσπρο ή μαύρο εμείς ιστορικά απαντούσαμε γκρι. Γκρι προς άσπρο ή γκρι προς μαύρο – αλλά σίγουρα γκρι.  

Επανέρχομαι λοιπόν στο ζήτημα του τίτλου. Ποια η κοινωνική συμμαχία που ελπίζει να συμπήξει το ΠΑ.ΣΟ.Κ ; Με το πολύ μεγάλο κεφάλαιο; Με τους αεριτζήδες μεταπράτες; Θέλω να πιστεύω πως όχι. Μήπως λοιπόν, εάν θέλει κάποιες κοινωνικές συμμαχίες θα πρέπει να κάνει κάποια βήματα; Αν εξετάσουμε για παράδειγμα την κοινωνική και πολιτική συμμαχία του ΠΑ.ΣΟ.Κ από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 μπορούμε να δούμε ευδιάκριτα τα μέρη που την απάρτιζαν. «Για την περίοδο του Σημίτη είναι πιο εύκολο να το απαντήσει κανείς, γιατί ο εκσυγχρονισμός, έτσι όπως είχε διατυπωθεί τότε, ήταν και μέρος -στη θεωρητική του σύλληψη- του σχεδίου της αριστεράς. Να σου θυμίσω, ότι ο εκσυγχρονισμός ήταν το πρόγραμμα του ιδρυτικού συνεδρίου του Συνασπισμού το 1991. Τότε, βέβαια, ακουγόταν ως αντιπολιτευτικός λόγος έναντι του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Όταν ο εκσυγχρονισμός έγινε κυρίαρχη τάση μέσα στο ΠΑ.ΣΟ.Κ, ένα κομμάτι του Συνασπισμού, το οποίο ήταν πιο κοντά στις δομές της εξουσίας και τον κυβερνητισμό, απλώς προσήλθε να βοηθήσει. Η αριστερά δεν ήταν εκτός συστήματος, ήταν εντός, και εξακολουθεί να είναι και σήμερα ως ένα βαθμό. Γι’ αυτό η αριστερά βιώνει και αυτή την κρίση του συστήματος.
Ο εκσυγχρονισμός ήταν μια συμμαχία ανερχόμενων μεσοστρωμάτων, επιχειρηματικών τάξεων με ένα κομμάτι της μισθωτής εργασίας, κυρίως του δημόσιου τομέα....» όπως παρατηρεί πολύ εύστοχα ο κ. Χριστόφορος Βερναρδάκης σε συνέντευξη στην Εφημερίδα ΕΠΟΧΗ.

Για την δεκαετία του 1980 όλοι πάνω κάτω τα ξέρουμε, οπότε δεν χρειάζεται να επαναλαμβανόμαστε. Φτάνουμε έτσι στο παρόν και διαπιστώνουμε πως καμία κοινωνική συμμαχία δεν μπορεί να στηρίξει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ή τουλάχιστον καμία κοινωνική συμμαχία υπαρχόντων κοινωνικών δυνάμεων. Η μόνη ωφελιμιστική στήριξη που θα μπορούσε να περιμένει η κυβέρνηση είναι από τις ανώτερες επιχειρηματικές ελίτ, που όμως είναι παραδοσιακά σύμμαχοι της δεξιάς ( βιωματικά, διασυνδέσεις, ιστορικά) και από ένα τμήμα των ψηφοφόρων του ΠΑ.ΣΟ.Κ που στο όνομα Παπανδρέου και μόνο, πιστεύουν μεταφυσικά στην σωτηρία ημών και αλλήλων. Ανήκα και εγώ στους πιστούς του Παπανδρεϊσμού αλλά επειδή μεγάλωσα λίγο είπα να γίνω κάπως πιο ρεαλιστής.

Κατά τη γνώμη μου το παιχνίδι παίζεται ακόμη. Δεν αναφέρομαι στα αποτελέσματα των εκλογών αυτών, αλλά φτάνω στις επόμενες εθνικές ( αν δεν τις ξεπερνάω κιόλας). Χρειάζονται όμως συγκεκριμένα βήματα. Πρώτον, να υπάρξει ένα σχέδιο, μία δέσμευση, ένας χρονικός ορίζοντας. Δεν μπορεί η κοινωνία να βουτάει στο γκρεμό επειδή ο Πρωθυπουργός πιστεύει ότι στο τέλος θα τα καταφέρουμε. Δεν αρκεί αυτό. Δεν φτάνει. Πώς να το κάνουμε. Δεύτερον, άμεση περιγραφή αυτού που έρχεται. Να παρουσιαστούν τα όποια πλεονεκτήματά του. Μέχρι τώρα μόνο μαυρίλα. Σου λέει ο άλλος, με την μεταπολίτευση και τις δομές της κάπως τα κατάφερνα, τα έφερνα βόλτα, συνήθισα, είχα και τις άκρες μου και όλα καλά. Τώρα τι γίνεται; Επιβάλλεται να γίνει μια περιγραφή του μοντέλου που έρχεται. Να αντιληφθεί ο καθείς το πώς θα παίζεται το παιχνίδι από εδώ και πέρα. Να δει η κοινωνία αν θα υπάρξει κοινωνικό ισοδύναμο. Μέχρι τώρα τίποτε. Μόνο μεταφυσικές εκκλήσεις στο φιλότιμο του Έλληνα και άλλες τέτοιες ( σόρρυ κιόλας) αμερικανιές. Εδώ υπάρχουν ερωτήματα καυτά. Ναι στην ευελιξία και στις απολύσεις αλλά θα υπάρχει δίκτυο κοινωνικής προστασίας; Οι Σουηδοί έτσι παίζουν εδώ και χρόνια. Ή για παράδειγμα ναι στα μη κρατικά Πανεπιστήμια αλλά θα υπάρξει καθεστώς ίσων ευκαιριών στις πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης; Και ούτω καθεξής…

Αν απαντηθούν αυτά πειστικά, με δεσμεύσεις, με χρονοδιαγράμματα, με κόστη, με αναλύσεις και με πολιτική με το Π κεφαλαίο ίσως γίνει κάτι. Ίσως συμμαχήσει με την κυβέρνηση η νέα γενιά – που έτσι και αλλιώς δεν ανήκε στους insiders της Μεταπολίτευσης, ίσως στρατευθούν οι άνθρωποι της δημιουργίας, το νέο επιστημονικό προσωπικό και τολμώ να πω και ο κόσμος της εργασίας. Είτε του δημοσίου από συνήθεια, συγκίνηση και ελάχιστη προοπτική είτε του ιδιωτικού λόγω αναίρεσης της μισθολογικής αδικίας τόσων ετών.

Αυτά όλα πρέπει να γίνουν σε 3 χρονάκια και με διαλυμένο κόμμα. Δεν είναι δυνατόν οι υποψήφιοι περιφερειάρχες να στελεχώνουν τα δήθεν επιτελεία με παρεάκια και απλά να περιδιαβαίνουν τις περιφέρειες. Που είναι τα προγράμματα γαμώ το κέρατο μου; Που είναι οι συγκροτημένες απόψεις; Που είναι οι στοχευμένες καμπάνιες; Εκτός αν ο ψωμιαδισμός μας έχει εμποτίσει όλους πλέον.